Oranje bessen van de duindoorn
Duindoorn - oranje bessen

Bessen in de duinen

Beschreven: duindoorn, meidoorn, kardinaalsmuts, gewone vlier, duinroosje, egelantier, hondsroos, bitterzoet, driebloemige nachtschade, zwarte nachtschade, dauwbraam, gewone braam, wilde lijsterbes, wilde liguster, aardbeispinazie


Duindoorn

Bessen van de duindoorn
Duindoorn

De duindoorn is wel de meest prominente bessendrager van het duin. De feloranje bessen zijn tot diep in de winter te vinden. Ze trekken veel vogels aan. De bessen van de duindoorn gaan bij het ouder worden gisten, zodat het kan gebeuren dat je laat in de winter ineens een zwerm tipsy kramsvogels aantreft. De vitamerijke bessen waren vroeger ′armeluisvoedsel′.

Voor allerlei weetjes over de duindoorn en het recept van duindoornjam zie http://plantaardigheden.nl/plant/beschr/wel/duindoorn.htm

Meer info en foto′s Duindoorn


Eenstijlige meidoorn

Behalve de Duindoorn is het trio Vlier, Eenstijlige meidoorn en Kardinaalsmuts kenmerkend voor het duinlandschap. Deze soms tot boomhoogte uitgegroeide struiken hebben vaak een verweerd uiterlijk, geteisterd als ze worden door de zeewind en het zout. De blaadjes verschrompelen in de herfst, de vlier en de meidoorn zonder al te veel kleurenpracht, maar de blaadjes van de kardinaalsmuts kleuren fraai rood en vormen lange tijd het enige kleuraccent in het winterse duinlandschap. De takken zijn vaak bedekt met korstmossen als het groene schildmos en gele dooiermos. Alle drie dragen ze een rijkdom aan bessen.

Rode bessen van de eenstijlige meidoorn
Eenstijlige meidoorn

De eenstijlige meidoorn kleurt de duinen in het voorjaar met fraaie witte bloemen, in het najaar met rode bessen.
Meer info en foto′s Meidoorn


Kardinaalsmuts

Rode vruchtjes met oranje mantel van de kardinaalsmuts
Kardinaalsmuts

In het gezelschap van de meidoorn vind je vaak de kardinaalsmuts, alsof ze zij aan zij strijden tegen de barre omstandigheden. Bijna even verweerd dan ook, misschien wat minder gebogen en vertakt. Geen geurende bloemenpracht in de lente voor de kardinaalsmuts. Zij moet het vooral hebben van de rode vruchtjes met de oranje zaadmantel. De zaadmantel zie je bij rijpe vruchten, het is een omhulsel voor de zaden en zo′n mantel hangt aan witte draden uit de vrucht. De vruchten van de Kardinaalsmuts zijn giftig!
Meer info en foto′s Kardinaalsmuts


Gewone vlier

Zwarte bessen van de Gewone vlier
Gewone vlier

De vlier oogt van de drie het meest als een volleerde boom. In de lente getooid met geel-witte bloemschermen en in de herfst met rijke trossen zwarte bessen. De bladeren zijn geveerd met 3-7 langwerpig-eironde, fijn getande blaadjes. De bessen zijn vaak snel verdwenen (geplukt), want je kunt er jam, gelei en wijn van maken. Overigens niet te verwarren met de Amerikaanse vogelkers die ook zwarte bessen draagt. De laatste heeft breed lancetvormige, vrij lange bladeren en de bloeiwijze is rechtopstaand. In de trossen van de vlier zie je de schermen terug.
Meer info en foto′s Vlier


Amerikaanse vogelkers

Zwarte bessen Amerikaanse_vogelkers
Amerikaanse vogelkers

Amerikaanse vogelkers is een aangeplante struik. De struik kan uitgroeien tot een hoge boom. De Amerikaanse vogelkers is een echte woekeraar die andere planten verdringt en dus probeert men inmiddels de struik weer uit te roeien. De bessen van de Amerikaanse vogelkers zijn donkerrood tot zwart en groeien in trossen (vergelijk de zwarte bessen van de vlier die in een scherm groeien). Het kroontje (=kelkbuis) blijft aan de vruchten zitten.
Meer info en foto′s Amerikaanse vogelkers


Rozen

Egelantier

Bottels van de Egelantier
Egelantier

Tussen deze struiken slingeren zich de lange stengels van wilde rozensoorten die met hun bottels een extra rode dimensie toevoegen.

De meest voorkomende rozen in de duinen zijn

  • Duinroosje
  • Egelantier en Schijnegelantier
  • Heggenroos en Beklierde heggenroos
  • Hondsroos
Daarnaast komen er nog een aantal voor die of zeldzaam zijn (Viltroos, Struweelroos, Schijnkraagroos, Kleinbladige roos) of aangeplant en verwilderd (Rimpelroos, Virginische roos, Bergroos, Bottelroos).

De Egenlantier en de Hondsroos lijken erg op elkaar. Het verschil tussen de twee zie je aan de al dan niet afgevallen kelkslippen en de aan-/afwezigheid van klierhaartjes. De Egelantier kun je ook herkennen aan de appeltjesgeur die vrijkomt als je een blaadje tussen de vingers wrijft.

  • Bladen en bloemstelen sterk beklierd, opstaande, niet-afvallende kelkslippen, appelgeur ==> Egelantier
  • Blaadjes kaal of behaard (zelden viltig) en zelden beklierde bottelsteel, teruggeslagen, vroeg afvallende kelkslippen, geen appelgeur ==> Hondsroos

Meer info en foto′s Egelantier


Hondsroos

Bottels van de Hondsroos
Hondsroos

Meer info en foto′s Hondsroos


Duinroosje

Bottels van de duinroos
Duinroosje

Vaak wordt de naam Duinroosje toegekend aan de grotere, wilde klimrozen, maar het duinroosje is een over de grond kruipend roosje met witte bloempjes. De bottels zijn eerst rood en verkleuren naar zwart.
Meer info en foto′s Duinroosje


Nachtschade - alle soorten giftig!

Bitterzoet

Bessen Bitterzoet
Bitterzoet

Andere opvallend aanwezige rode vruchtjes, maar dan lager bij de grond, zijn de bessen van Bitterzoet. Misschien is de bloem je al eens opgevallen: een nogal giftig kleurtje paars met felgeel. De plant draagt mooie van groen naar rood verkleurende besjes.
Meer info en foto′s Bitterzoet


Driebloemige nachtschade

Bessen Driebloemige nachtschade
Driebloemige nachtschade

De Driebloemige nachtschade is een lage, kruipende plant. De rijpe bessen zijn groen en als knikkers zo groot. De bessen bevatten veel steencelkorrels. Steencelkorrels zijn steenharde korrels die zich tussen de zaden bevinden. Als je de inhoud van een bes over bijvoorbeeld een glasplaat uitstrijkt kun je ze gemakkelijk vinden.
Meer info en foto′s Driebloemige nachtschade


Zwarte nachtschade

Bessen Zwarte nachtschade
Driebloemige nachtschade

De Zwarte nachtschade is een niet-kruipende plant met gaafrandige bladeren. De stengel, takken en bladeren zijn hier en daar bezet met naar boven gebogen haartjes (alleen met een loep te ontdekken). Het blad heeft een op de stengel aflopende voet. De bessen zijn zwart en bevatten geen steencelkorrels. De kelkslippen omvatten de bes slechts weinig.
Meer info en foto′s Zwarte nachtschade


Bramen

Dauwbraam

Bramen van de Dauwbraam
Dauwbraam

De bramen van de duinen zijn hoofdzakelijk dauwbramen, een diepblauwe bramensoort bedekt met een mooi dauwlaagje. Heerlijk om jam, vruchtensap e.d van te maken. Heerlijk ook om een ′blauw delletje′ te vinden waar je met je emmertje kunt neerstrijken en plukken maar! Het plukseizoen begint rond midden augustus.
Meer info en foto′s Dauwbraam


Gewone braam

Bramen van Gewone braam
Gewone braam

Minder vaak zie je de Gewone braam. Deze groeit, anders dan de over de grond kruipende dauwbraam, de hoogte in en zoekt daarbij de steun van bomen en struiken. De rijpe vruchten zijn helder zwart van kleur.
Meer info en foto′s Braam

***


Rode aardbeispinazie

Vruchten Rode aardbeispinazie
Rode aardbeispinazie

Aardbeispinazie en Rode aardbeispinazie zijn zeldzame verschijningen. Je kunt ze soms vinden in kale delletjes met alleen maar zand. Het is een adembenemend mooi plaatje: de wat rommelig aandoende plant met haar felrode besjes eenzaam in het witte zand, slechts geflankeerd door een dapper rijtje Zandzegge.
Deze planten zijn waarschijnlijk restanten van wat ooit een moestuintje was. En ook dat draagt bij aan de charme van het plaatje: het valleitje met het witte, warme zand waar kennelijk ooit iemand zwoegde om wat groente te verbouwen. Vroeger werd het blad van de aardbeispinazie veel gegeten, maar omdat de blaadjes met de hand moeten worden geoogst en het oogsten zodoende een arbeidsintensief klusje is, is men overgestapt op de machinaal te oogsten gewone spinazie. Ook de vruchtjes (eigenlijk zijn het schijnvruchtjes, het rode omhulsel wordt gevormd door de vlezig geworden en rood verkleurde bloemblaadjes) zijn eetbaar, maar niet echt spectaculair van smaak, dus ook niet lonend om te verbouwen.
Meer info en foto′s Rode aardbeispinazie


Wilde lijsterbes

Bessen van de Wilde lijsterbes
Wilde lijsterbes

Mooie rode bessen draagt ook de lijsterbes. Zoals de naam al zegt: geliefde bessen bij spreeuwen en lijsters. De boom staat meestal wat verscholen tussen andere bomen.
Meer info en foto′s Wilde lijsterbes


Wilde liguster

Zwarte bessen van de Wilde liguster
Wilde liguster

De wilde liguster is een echte inheemse duinplant. Deze heester behoudt, afhankelijk van de temperatuur, vaak ′s winters het blad. Dit blad is elliptisch en gaafrandig. De wilde liguster is een snelle groeier. De witte, in schermvormige trossen bloeiende bloemen hebben een doordringende geur. De bessen zijn zwart. Giftig!
Meer info en foto′s Wilde liguster


Heggenrank

Bessen van de Heggenrank
Heggenrank

Een weinig opvallende plant die slingert door het kreupelhout en zich hecht met hechtranken die zich rond de steun rollen. De plant kan tot 4 meter lang worden. De bloemen zijn klein en groenachtig wit. In de herfst verschijnen de bessen die van groen verkleuren naar felrood.
Meer info en foto′s Heggenrank